Episode 98

2.Αχιλλέας Ο Άνθρωπος Πίσω από τον Μύθο

Παιδί της Θέτιδας, μαθητής του Χείρωνα, βασιλιάς δίχως υποταγή, ήρωας με εσωτερική ηθική.

Τον βλέπεις να σφάζει, να τρέχει, να φωνάζει και νομίζεις πως είναι φτιαγμένος από ατσάλι. Όμως ο Αχιλλέας είναι πιο σύνθετος κι απ’ τα έπη που τον εξυμνούν. Μέσα του υπάρχει ένα παιδί, ένας βασιλιάς, ένας φίλος, ένας άνδρας με αρχές και μια πληγή που τον στοιχειώνει από πριν ακόμη πατήσει το χώμα της Τροίας. Ας γυρίσουμε πίσω. Όχι στα πεδία της μάχης, αλλά εκεί όπου γεννήθηκε ο μύθος: στην καρδιά του ανθρώπου.

Παιδί της Θέτιδας και του Πηλέα – Ημίθεος και όμως τρυφερός

Ο πατέρας του, ο βασιλιάς Πηλέας. Η μητέρα του, η θαλάσσια θεά Θέτιδα. Από μικρός ο Αχιλλέας ήταν διαφορετικός. Δεν ανήκε πλήρως στον κόσμο των ανθρώπων. Ούτε όμως έγινε θεός. Η Θέτιδα προσπάθησε να τον κάνει αθάνατο: τον βούτηξε στα νερά της Στύγας κι άφησε τη φτέρνα απ’ όπου τον κρατούσε. Ή μήπως, λέει ένας άλλος μύθος, τον έκαιγε κάθε βράδυ στη φωτιά για να κάψει την ανθρώπινη πλευρά του; Και τελικά ο Πηλέας τη σταμάτησε κι εκείνη, πληγωμένη, τον άφησε και βυθίστηκε στη θάλασσα.

Έτσι γεννήθηκε ο ήρωας με το μισό βλέμμα στη γη και το άλλο μισό στο υπερβατικό. Δισυπόστατος άνθρωπος και θεός, άνδρας και παιδί, σκληρός πολεμιστής αλλά και σοφός με γνώσεις και ήθος.

Ο Χείρων – Ο πρώτος του δάσκαλος

Στη σπηλιά του Χείρωνα, του σοφού Κένταυρου, ο Αχιλλέας έμαθε όχι μόνο να πολεμά, αλλά να σκέφτεται, να γιατρεύει, να τραγουδά, να ζυγίζει το δίκαιο. Ο Χείρων δεν ήταν δάσκαλος των όπλων, ήταν δάσκαλος του μέτρου. Και γι’ αυτό ο Αχιλλέας δεν έγινε ποτέ θηρίο. Έγινε άνθρωπος που προσπαθούσε να κρατήσει το θηρίο μέσα του με χαλινάρι. Ένας δυνατός ηνίοχος που κρατούσε γερά τα δυο «άλογα» της άμαξας του: τον φωτεινό και τον σκοτεινό εαυτό του.

Ένας Βασιλιάς που Δεν Δεχόταν Διαταγές.

Μπορεί ο Αγαμέμνονας να ήταν αρχιστράτηγος, αλλά ο Αχιλλέας ήταν βασιλιάς των Μυρμιδόνων. Αυτό σημαίνει ότι δεν ήταν υποτελής. Δεν είχε υποχρέωση να υπακούσει. Ήταν απροσκύνητος, περήφανος, ο λόγος του συμβόλαιο. Ο Αχιλλέας ήταν ένας βασιλιάς που δεν έπαιζε βρώμικα παιχνίδια εξουσίας και δεν έλεγε ψέματα όπως ο Αγαμέμνονας. Δεν αντιμετώπιζε τους ανθρώπους (ακόμα και την ίδια του την κόρη) σαν πιόνια για να πετύχουν τα σχέδια του. Ο Αγαμέμνονας πρόσβαλε τη θεά Άρτεμη γι’ αυτό και εκείνη απαίτησε να θυσιάσει την κόρη του. Αντίθετα ο Αχιλλέας, τιμούσε τους θεούς, την οικογένεια του, τους φίλους, τους συμπολεμιστές του, τις γυναίκες. Παρόλο που η μητέρα του τον έκρυψε στην αυλή του Λυκομήδη στη Σκύρο, μεταμφιεσμένο σε κορίτσι για να μην πάει στην Τροία και χάσει τη ζωή του όπως καλά ήξερε, η μοίρα είχε άλλα σχέδια. Καταρχάς εκεί, στο παλάτι, έκανε ερωτικό δεσμό με τη Δηιδάμεια με αποτέλεσμα έναν γιο, τον Νεοπτόλεμο. Όταν αποφασίστηκε ο πόλεμος ο πανούργος Οδυσσέας, που αφότου έμαθε που κρυβόταν ο Αχιλλέας, έφτασε στη Σκύρο μαζί με τον παιδικό φίλο του Αχιλλέα, τον Πάτροκλο και τον δάσκαλο του, τον Φοίνικα. Μεταμφιεσμένος σε γυρολόγο με κοσμήματα και φορέματα πήγε στο παλάτι του Λυκομήδη και εκεί συνάντησε τον ίδιο, τις κόρες του και τον Αχιλλέα. Ο Οδυσσέας με άδεια του Λυκομήδη, άφησε τα κοσμήματα και τα φορέματα μπροστά στις βασιλοπούλες. Όμως ο Οδυσσέας είχε κρύψει και ένα σπαθί κάτω από τα φορέματα. Έτσι ενώ οι κοπέλες δοκίμαζαν τα φορέματα ο Αχιλλέας βρήκε το σπαθί το τράβηξε και έτσι ο Οδυσσέας κατάλαβε ποιος είναι. Μια άλλη εκδοχή λέει ότι τον εντοπίστηκε με τον ήχο μίας σάλπιγγας, όπου αντί να δειλιάσει ο νεαρός Αχιλλέας, άρπαξε ένα δόρυ ώστε να απωθήσει τους εισβολείς. Από εκεί και πέρα χρειάστηκε ελάχιστη πειθώ από τον Οδυσσέα, τον Πάτροκλο και τον Φοίνικα για να αποφασίσει να πάει στην Τροία. Ήταν πολύ δύσκολο ένας τέτοιος πολεμιστής να κρυφτεί όσο κι αν τον αγαπούσε η θεϊκή μητέρα του.

Στον πόλεμο της Τροίας ήρθε για τη δόξα, για το πεπρωμένο του, για το ιδανικό της ηρωικής ζωής. Προτίμησε να πεθάνει νέος, ηρωικά στη μάχη, να δοξαστεί παρά να πεθάνει γέρος και άσημος με μια βαρετή και ήσυχη ζωή. Ήταν φτιαγμένος από άλλο υλικό. Αυτό του ήρωα, ήρθε στη ζωή να ξεχωρίσει και να ζήσει αιώνια στη μνήμη των ανθρώπων. Όπως και έτσι έγινε.

Όταν ο Αγαμέμνονας τολμά να του επιβληθεί, διαπράττει ύβρι: αγνοεί τη θέση, τη δύναμη και την ανεξαρτησία του Αχιλλέα. Κι ο Αχιλλέας δεν συγχωρεί την εξουσία που γίνεται αλαζονεία. Δεν είναι το εγώ που πληγώνεται. Είναι η αίσθηση του δίκαιου που προδόθηκε.

Σκηνή Ιφιγένειας – Το Όνομά του δεν Πωλείται

Στην Αυλίδα, όταν αποφασίζεται η θυσία της Ιφιγένειας, για να φυσήξει ο άνεμος που θα φέρει τα πλοία στην Τροία, οι Αχαιοί δεν λένε όλη την αλήθεια στην κόρη. Της λένε ότι θα παντρευτεί τον Αχιλλέα. Τον πιο ωραίο, τον πιο γενναίο. Ο Αχιλλέας δεν γνώριζε τίποτα για το ψέμα. Όταν το μαθαίνει, οργίζεται. Όχι επειδή προσβλήθηκε – αλλά γιατί δεν θέλει το όνομά του να γίνει εργαλείο για απάτη. Βγαίνει μπροστά και λέει ότι δεν θα δεχτεί να θυσιαστεί η κοπέλα στο όνομά του. Όμως η Ιφιγένεια, η περήφανη βασιλοκόρη, δέχεται τη μοίρα της χωρίς κλάμα.

Αυτός είναι ο Αχιλλέας: Δεν μπλέκεται με ψέματα, ούτε γίνεται πιόνι στην πολιτική των ισχυρών. Ίσως γι’ αυτό ποτέ δεν έγινε «ηγέτης». Έγινε θρύλος.

Φίλος ή Φαντασμένος;

Ο κόσμος χωρίζεται σε δύο στρατόπεδα:

— Αυτούς που λένε ότι ο Αχιλλέας ήταν εγωιστής.

— Κι αυτούς που ξέρουν ότι ήταν υπερβολικά ευαίσθητος για να ζήσει στον κόσμο όπως ήταν.

Ο Αχιλλέας έδινε αξία στη φιλία, στην τιμή, στον λόγο του. Έκανε φίλο τον Πάτροκλο, όχι για τη δύναμή του, αλλά για την ψυχή του. Στάθηκε στο πλευρό όσων θεωρούσε δίκαιους. Δεν του άρεσαν οι αυλές. Δεν δεχόταν να κλείνει τα μάτια σε αδικία. Κι όταν τον πρόσβαλλαν, δεν «έκανε υπομονή» σαν τους άλλους. Έφευγε. Έβγαινε έξω. Καθόταν σιωπηλός. Και περίμενε η αδικία να λάμψει μόνη της.

Ο Άνδρας Πριν τη Μῆνι – Όχι Θηρίο, αλλά Φύλακας της Δικαιοσύνης

Η Ιλιάδα δεν ξεκινά με τον ήρωα. Ξεκινά με τον άνθρωπο πριν τον ήρωα. Ο Αχιλλέας είναι ένας νέος άνδρας με θεϊκή καταγωγή και υπαρξιακή μοναξιά. Αναζητά νόημα σε έναν κόσμο που του ζητά μόνο να σφάζει. Η πρώτη του αντίδραση δεν είναι οργή. Είναι σιωπή. Και μέσα σ’ αυτή τη σιωπή, γεννιέται η τραγωδία. Ο Αχιλλέας δεν είναι φαντασμένος. Είναι πληγωμένος. Και γι’ αυτό ο θυμός του έχει βάθος, και η λύτρωσή του – τελικά – συγκλονίζει.

📜 Το άρθρο αυτό αποτελεί μέρος της σειράς «Ο Αχιλλέας και η Ψυχή» – Μια βαθιά, ψυχαναλυτική ανάγνωση της Ιλιάδας

Η ιστοσελίδα μου

https://www.angeligeorgia.gr

Τα Podcast μου:

https://angeligeorgiastoryteller.gr

https://mithoikaipolitismoi.gr

https://akougontasmetingeorgia.gr

https://theatromeangeligeorgia.gr

Το κανάλι μου στο you tube

https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured

Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:

https://www.facebook.com/angeligeorgia